Атауы: Қаражан мавзолейі
Ескерткіштің түрі: Қала құрылысы және сәулет
Ескерткіштің мерзімі: XX ғасырдың басы
Орналасқан жері: Ақтөбе облысы, Әйтеке би ауданы, Тышқанбай ауылынан оңтүстікке қарай 3 шақырым
Ескерткіштің сипаттамасы: Кіре берісі оңтүстік – оңтүстік – батысқа бағытталған жоспардағы тікбұрышты (8,2 x 10 метр) қасбетті – күмбезді кесене. Ғимарат қабырғаларының бұрыштары күмбездері бар мұнаралармен қапталынған. Екі арка ойығы бар портал дәліз – тамбур кесенесінің осіне көлденең тартылған тікбұрышты. Ол бойлық аркаларға негізделген және парапет әсерін тудыратын 5 күмбезді жабады. Тамбурдың шығыс бөлігінде негізгі бөлмеде арка ойығы орнатылған, жоспардағы (6,10 x 6,20 метр) тікбұрышты. Арка бұрыштық тромпаларға негізделген радиальды – сұқпалы күмбезді жабу болып табылады. Кірпіштердің тегіс бетін жасау үшін қашалған. Күмбездің құлпы ретінде арбаның дөңгелегі болды. Күмбездің жоғарғы бөлігінде, құлып – дөңгелектің төменгі жағында, қызыл түсті матадан тігілген шымылдық перде болған. Залдың батыс бөлігінде саған типті үш сырлы қабір орналасқан, олардың астында жерлеу камералары орналасқан. Дәліздің және негізгі бөлменің ішкі беті, сондай – ақ қабірдің үсті саз – саман ерітіндісімен сыланған және оның үстіне әк – құм ерітіндісімен сыланған. Мавзолей қабырғалары шикі кірпіштен қаланған және саз стилобадта көмкерілген. Жоғарғы бөлігінде екі көлденең белдік (карниз) бөлінеді. Сақталған биіктігі – 6,60 метр.
Тарихи мәлімет: Мазарды 1910 жылы халық шебері Жыға Қаражан байдың моласына орнатқан.